Thoái Hóa Cột Sống Thắt Lưng: Triệu Chứng, Nguyên Nhân, Cách Chẩn Đoán Và Điều Trị

Thoái hóa cột sống thắt lưng là một tình trạng bệnh lý liên quan đến sự suy giảm chức năng và cấu trúc của cột sống ở vùng thắt lưng, thường gặp ở người cao tuổi (từ 60 tuổi trở lên). Tình trạng này là kết quả của quá trình lão hóa tự nhiên và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này, từ những triệu chứng ban đầu đến cách chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị chính xác.

Thoái hóa cột sống thắt lưng là gì?

Thoái hóa cột sống thắt lưng (Lumbar Spine Degeneration) là một bệnh lý xương khớp mãn tính do sự thoái hóa dần của các cấu trúc cột sống, bao gồm: Đĩa đệm, sụn khớp, dây chằng, và các khớp cột sống (xương các đốt sống). Quá trình này dẫn đến sự hình thành gai xương, hẹp ống sống và mất ổn định cột sống. Người bệnh thường cảm thấy đau nhức ở lưng dưới, lan tỏa xuống chân, kèm theo các triệu chứng như tê bì, yếu cơ khó khăn trong việc đi lại, dễ mất thăng bằng.

Vị trí dễ bị thoái hóa cột sống thắt lưng:

• Khu vực đĩa đệm L4 – L5: Nằm giữa đốt sống L4 và L5, đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ và phân tán lực tác động từ trọng lượng cơ thể cũng như các chuyển động của cột sống thắt lưng. Theo thời gian, sự suy giảm tính đàn hồi và mất nước của đĩa đệm dễ dẫn đến giảm khả năng hấp thụ lực, làm gia tăng nguy cơ phình, lồi hoặc thoát vị đĩa đệm. Những biến chứng này có thể gây ra tình trạng đau lưng cục bộ, đau lan tỏa xuống chân (đau thần kinh tọa) và giảm độ linh hoạt của vùng cột sống thắt lưng.

• Khu vực đĩa đệm L5 – S1: Nằm giữa đốt sống L5 và xương cùng (S1), có vai trò như một “giá đỡ” cho cơ thể, giúp dễ dàng thực hiện các động tác: khom, cúi, nghiêng người, vặn mình. Tương tự như đĩa đệm L4L5, khi đĩa đệm dần thoái hóa, mất nước và suy giảm tính đàn hồi sẽ dẫn tới tình trạng thoát vị đĩa đệm gây chèn ép rễ thần kinh và khu vực tủy sống. Từ đó, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh.

Đối tượng có nguy cơ cao bị thoái hóa cột sống thắt lưng

Theo thống kê do báo Sức khỏe Đời sống (Cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế) chia sẻ, trung bình gần hơn 1/3 dân số Việt Nam bị thoái hóa cột sống. Trong số đó, tỷ lệ người trên 60 tuổi mắc bệnh lên đến 89%. Độ tuổi này đang dần trẻ hóa khi tỷ lệ người ở nhóm tuổi 25 – 45 đã lên tới 30%.

Ngoài yếu tố về tuổi tác, thoái hóa đốt sống thắt lưng còn có nguy cơ cao xuất hiện ở các nhóm đối tượng với các biểu hiện sau:

• Người làm công việc văn phòng và tiếp xúc với máy tính hoặc công việc đòi hỏi phải ngồi lâu một chỗ (ngồi không đúng tư thế).
• Người thừa cân và béo phì.
• Người từng gặp chấn thương cột sống hoặc phẫu thuật cột sống.
• Người có chế độ sinh hoạt không lành mạnh và lạm dụng chất kích thích hoặc chế độ ăn uống không cân đối, thiếu vitamin, magie, canxi và các khoáng chất khác.
• Người có vấn đề về tâm lý như rối loạn âu lo hoặc trầm cảm.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh lý về thoái hóa cột sống.

Nguyên nhân gây ra bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng

Bạn có bao giờ tự hỏi căn bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng đến từ đâu? Dưới đây là những yếu tố bên trong cơ thể lẫn tác động từ môi trường sống gây ra bệnh thoái hóa cột sống vùng thắt lưng:

• Độ tuổi : Khi cơ thể ngày càng lớn tuổi, các đĩa đệm và khớp cột sống dần mất đi độ đàn hồi, trở nên khô cứng và dễ tổn thương hơn. Quá trình tự nhiên này khiến tỷ lệ mắc bệnh ở người trên 60 tuổi rất cao.
• Công việc và hoạt động thể lực : Các công việc đòi hỏi phải ngồi hoặc đứng trong thời gian dài, thực hiện các động tác lặp đi lặp lại, hoặc mang vác nặng. Tất cả đều gây áp lực lớn lên cột sống.
• Tư thế sai lệch : Ngồi làm việc, đứng, nằm ngủ sai tư thế trong thời gian dài sẽ tạo áp lực lớn lên cột sống thắt lưng, thúc đẩy quá trình thoái hóa.
• Lối sống không lành mạnh : Việc lạm dụng chất kích thích như rượu, thuốc lá, cùng với chế độ ăn uống thiếu chất dinh dưỡng có thể làm suy yếu cấu trúc cột sống. Đặc biệt, thiếu hụt các vitamin và khoáng chất như canxi, magie, vitamin D,… có thể làm giảm sức mạnh và độ bền của xương và khớp.
• Chấn thương và phẫu thuật cột sống : Tai nạn giao thông hoặc các chấn thương khác có thể gây tổn thương trực tiếp đến cột sống, làm tăng nguy cơ thoái hóa. Ngoài ra, những người đã từng trải qua phẫu thuật cột sống cũng có nguy cơ cao mắc bệnh do sự thay đổi cấu trúc và chức năng của cột sống sau phẫu thuật.
• Thừa cân và béo phì : Trọng lượng cơ thể dư thừa tạo áp lực liên tục lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng. Quá trình này dẫn đến sự mài mòn nhanh chóng của các đĩa đệm và khớp, gia tăng nguy cơ thoái hóa.
• Di truyền : Nếu trong gia đình có người thân mắc bệnh, nguy cơ mắc hội chứng này cũng sẽ cao hơn do yếu tố di truyền liên quan đến các chức năng lẫn cấu trúc của toàn bộ cột sống.

Triệu chứng của thoái hóa đốt sống thắt lưng

• Đau vùng thắt lưng : Triệu chứng thoái hóa cột sống thắt lưng thường xuất hiện ở vùng lưng dưới và có thể lan xuống mông, đùi và cẳng chân. Cơn đau có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần và trở nên nghiêm trọng hơn sau khi đứng, ngồi quá lâu, gây đau âm ỉ, nhức nhối hoặc dữ dội, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Đau lan xuống chân (đau thần kinh tọa): Rễ thần kinh bị chèn ép do lồi đĩa đệm hoặc do sự chèn ép bởi gai xương sẽ gây ra tình trạng tê bì, ngứa ran, yếu cơ, có cảm giác như kim châm, đau lan tỏa xuống vùng hông, đùi và chân.
• Cứng khớp : Người bệnh thường cảm thấy khó khăn khi vận động, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi hoặc đứng lâu. Các hoạt động như cúi người, xoay người, nâng vật nặng trở nên khó khăn hơn và gây đau.
• Đau lan tỏa : Cơn đau có thể lan từ vùng thắt lưng xuống mông, hông, đùi và thậm chí xuống cả bàn chân.
• Đau khi thay đổi tư thế: Khi chuyển từ tư thế ngồi sang đứng, áp lực nội đĩa đệm thắt lưng có thể gia tăng nhanh chóng. Đối với khu vực đĩa đệm bị thoái hóa, khả năng hấp thụ và phân tán áp lực sẽ giảm đi, dẫn đến tăng cường sự kích thích các cấu trúc xung quanh, khiến cường độ cơn đau ngày càng dữ dội hơn.
• Mất kiểm soát bàng quang và ruột : Người bệnh khó có thể sinh hoạt một cách bình thường và cần tìm đến bác sĩ để được điều trị sớm.

Việc phát hiện sớm và lựa chọn được cách trị thoái hóa cột sống thắt lưng kịp thời có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Biện pháp chẩn đoán thoái hoá cột sống thắt lưng

Để xác định chính xác tình trạng cột sống và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm chẩn đoán. Các phương pháp này bao gồm:

• Khám lâm sàng : Bác sĩ sẽ tiến hành khám thoái hóa cột sống thắt lưng trực tiếp để đánh giá các triệu chứng, mức độ đau nhức, hạn chế vận động và các dấu hiệu thần kinh (dấu hiệu yếu liệt, chèn ép dây thần kinh).
• Chụp X-quang : Đây là phương pháp hình ảnh đơn giản và phổ biến nhất. Qua phim X-quang, bác sĩ có thể quan sát được tình trạng thoái hóa đĩa đệm, sự hình thành gai xương, hẹp khe khớp…
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) : MRI cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các mô mềm, giúp phát hiện sớm các tổn thương ở đĩa đệm, dây chằng và tủy sống.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) : Chẩn đoán hình ảnh CT hỗ trợ bác sĩ đánh giá rõ hơn về cấu trúc xương và các tổn thương ở cột sống.
• Điện cơ đồ (EMG) : EMG giúp đánh giá chức năng của dây thần kinh và cơ, từ đó xác định mức độ chèn ép thần kinh do thoái hóa cột sống gây ra.

Qua quá trình thăm khám và thực hiện các xét nghiệm trên, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng thoái hóa đốt sống thắt lưng của bệnh nhân. Từ đó, với mỗi bệnh nhân, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị riêng biệt, nhằm đạt hiệu quả điều trị cao nhất và rút ngắn thời gian hồi phục.

Phương pháp điều trị thoái hoá cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của mỗi người. Cùng Optimal365 Chiropractic điểm qua một số phương pháp điều trị thường được áp dụng ngay dưới đây.

Sử dụng thuốc giảm đau

Thuốc giảm đau là phương pháp điều trị nội khoa thường được chỉ định cho người bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng với tác dụng chủ yếu là ngắt cơn đau tạm thời. Một số loại thuốc giảm đau thường được kê đơn bao gồm:

• Thuốc giảm đau Paracetamol : Đây là loại thuốc giảm đau phổ biến, có tác dụng giảm đau nhẹ và trung bình, ít gây tác dụng phụ cho dạ dày ( ít tác dụng phụ, không ảnh hưởng đến dạ dày ).
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) : Nhóm thuốc này có tác dụng giảm đau, hạ sốt và chống viêm hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng lâu dài NSAIDs có thể gây ra các tác dụng phụ như loét dạ dày, tăng huyết áp,…

Lưu ý: Thuốc giảm đau không có tác dụng làm thay đổi cấu trúc cột sống hoặc phục hồi đĩa đệm đã bị tổn thương. Phương pháp điều trị thoái hoá cột sống thắt lưng bằng thuốc chỉ mang lại tác dụng tạm thời và có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu sử dụng lâu dài.

Áp dụng các phương pháp điều trị thay thế

Ngày nay, nhiều người tìm đến các phương pháp điều trị thay thế để giảm đau và cải thiện chức năng cột sống. Các phương pháp này thường ít xâm lấn hơn và hiến khi có tác dụng phụ như thuốc tây.

• Vật lý trị liệu : Các bài tập vật lý trị liệu kết hợp nhiều kỹ thuật như nhiệt trị liệu, điện trị liệu, siêu âm, kéo giãn cột sống… để tăng cường cơ bắp, cải thiện độ linh hoạt của cột sống, giảm đau và phục hồi chức năng.
• Châm cứu : Bằng cách châm kim vào các huyệt đạo trên cơ thể, châm cứu giúp giảm đau, thư giãn cơ bắp và cải thiện tuần hoàn máu nhằm hỗ trợ quá trình phục hồi của cột sống.
• Xoa bóp : Việc tác động trực tiếp lên các vùng cơ bị đau giúp giảm căng thẳng, tăng cường lưu thông máu và giảm đau nhức.

Trị liệu thần kinh cột sống (Chiropractic)

Chiropractic là một phương pháp điều trị thoái hoá cột sống thắt lưng không xâm lấn, không sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật để điều chỉnh cột sống và các khớp khác, nhằm giảm đau và cải thiện chức năng cơ thể. Tại Optimal365 Chiropractic, việc kỹ thuật Chiropractic được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ có hơn 20 năm kinh nghiệm, được đào tạo tại Mỹ với phác đồ điều trị cá nhân hóa.

Điểm nổi bật của Optimal365 Chiropractic chính là sự kết hợp giữa kỹ thuật nắn chỉnh cột sống Chiropractic tiên tiến và quy trình phục hồi chức năng toàn diện. Đồng thời sở hữu hệ thống máy móc trị liệu xương khớp công nghệ cao, mang lại trải nghiệm khác biệt cho khách hàng.

Ngoài ra, đối với những bệnh nhân mắc các bệnh lý liên quan đến cơ xương khớp, cột sống, phương pháp Chiropractic không chỉ giúp giảm đau mà còn hướng đến việc cải thiện khả năng vận động và phục hồi của bệnh nhân.

Phẫu thuật cột sống

Phẫu thuật cột sống thường được xem là giải pháp cuối cùng khi các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả mong muốn hoặc khi bệnh nhân gặp phải những biến chứng nghiêm trọng như chèn ép thần kinh gây tê liệt, đau nhức âm ỉ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.

Mục tiêu chính của phẫu thuật là loại bỏ các yếu tố gây chèn ép rễ thần kinh, ổn định cột sống và giảm đau với một số phương pháp phẫu thuật như:

• Cắt bỏ ( Lấy bỏ) đĩa đệm : Bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần đĩa đệm bị tổn thương gây chèn ép rễ thần kinh.
• Ghép xương : Sau khi cắt bỏ đĩa đệm, bác sĩ sẽ tiến hành ghép xương để ổn định cột sống.
• Cố định cột sống : Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng các dụng cụ như vít, bản để cố định cột sống, giúp giảm đau và ngăn ngừa biến dạng.
• Thay đĩa đệm nhân tạo

Phẫu thuật cột sống là một quyết định lớn và cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bác sĩ sẽ tư vấn chi tiết về tình trạng bệnh, các phương pháp điều trị và rủi ro có thể xảy ra để người bệnh đưa ra quyết định phù hợp nhất.

Cách phòng ngừa bệnh thoái hóa đốt sống thắt lưng

Thống kê cho thấy có đến 70% dân số thế giới từng trải qua cơn đau lưng ít nhất một lần trong đời. Để bảo vệ sức khỏe cột sống và giảm thiểu rủi ro mắc các bệnh lý liên quan, Optimal365 Chiropractic mang đến một số lời khuyên giúp bạn bảo vệ cột sống thắt lưng khỏi nguy cơ thoái hóa.

• Duy trì cân nặng hợp lý: Trọng lượng cơ thể quá mức gây áp lực lớn lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng. Do đó, duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân bằng và tập luyện thường xuyên là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ thoái hóa.
• Thực hiện các bài tập thể dục đều đặn: Tập thể dục không chỉ giúp giữ cân nặng ở mức ổn định mà còn tăng cường sức mạnh cho vùng cơ và cải thiện độ linh hoạt của cột sống. Bạn có thể áp dụng các bộ môn như: bơi lội, yoga, đi bộ và các bài tập tăng cường cơ bụng và lưng dưới đều hữu ích trong việc bảo vệ cột sống và phòng ngừa thoái hóa.

• Thực hành tư thế đúng: Tư thế ngồi, đứng và làm việc đúng cách giúp giảm thiểu áp lực lên cột sống. Khi ngồi, hãy sử dụng ghế có tựa lưng, giữ lưng thẳng và đặt chân phẳng trên sàn. Khi nâng vật nặng, hãy uốn cong đầu gối và sử dụng cơ chân thay vì lưng để nâng.
• Sử dụng thiết bị hỗ trợ: Đối với những người làm công việc yêu cầu ngồi lâu hoặc nâng vác nặng, việc sử dụng các thiết bị hỗ trợ như ghế công thái học hoặc đai lưng có thể giúp giảm áp lực lên cột sống và ngăn ngừa thoái hóa.
• Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp: Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất như canxi, vitamin D, và magie rất quan trọng cho sức khỏe cột sống. Bổ sung đầy đủ các thực phẩm như sữa, cá, rau xanh và các loại hạt giúp xương và khớp chắc khỏe.
• Tránh các thói quen xấu: Hạn chế việc sử dụng thuốc lá và rượu bia. Các chất này không chỉ gây hại cho sức khỏe tổng thể mà còn làm giảm khả năng hấp thu các dưỡng chất cần thiết cho cột sống, đồng thời làm tăng nguy cơ thoái hóa.
• Tầm soát sức khỏe cột sống định kỳ : Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và tư vấn với bác sĩ về tình trạng cột sống của bạn. Việc phát hiện sớm các vấn đề về cột sống và điều chỉnh kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa thoái hóa tiến triển.

Với những chia sẻ trên, hy vọng mang đến thông tin chuyên sâu hơn và tổng quan hơn đến bạn đọc về tình trạng bệnh lý thoái hoá cột sống thắt lưng . Nếu bạn đang gặp phải những dấu hiệu kể trên, đừng quên liên hệ ngay với Optimal365 Chiropractic qua hotline 1900 299936 để được tư vấn, thăm khám và thiết kế phác đồ điều trị phù hợp. Đừng để các biến chứng nguy hiểm từ tổn thương cột sống có cơ hội ảnh hưởng tới sức khỏe và cuộc sống của bạn.