Viêm gân bánh chè là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau đầu gối, đặc biệt ở những người thường xuyên vận động mạnh như chạy bộ, chơi bóng rổ, bóng chuyền, hoặc tập luyện cường độ cao. Tuy nhiên, nhiều người có xu hướng chủ quan, dễ nhầm lẫn với các cơn mỏi cơ thông thường, dẫn đến điều trị muộn, gây ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động. Bài viết dưới đây, Optimal365 Chiropractic sẽ giúp bạn nhận diện sớm viêm gân bánh chè và lựa chọn cách xử lý hiệu quả, an toàn và nhanh chóng.
Viêm gân bánh chè là gì?
Gân bánh chè (patellar tendon) là một dải mô liên kết mạnh mẽ nối xương bánh chè với xương chày, giúp truyền lực từ cơ tứ đầu đùi xuống cẳng chân để thực hiện các động tác duỗi gối như đứng dậy, đi bộ, chạy và nhảy. Viêm gân bánh chè là tình trạng viêm hoặc tổn thương dạng vi chấn thương kéo dài tại gân này, gây ra đau và hạn chế vận động.
Tình trạng này thường gặp ở vận động viên hoặc người chơi thể thao có hoạt động nhảy nhiều, do đó còn được gọi là “Jumper’s Knee” (đầu gối của người nhảy).
>> Có thể bạn quan tâm:
Viêm gân: Hiểu đúng để phòng tránh và điều trị kịp thời
Bong gân đầu gối: Cách xử lý nhanh và khi nào cần đi khám?
Dấu hiệu cảnh báo sớm viêm gân bánh chè
Viêm gân bánh chè thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu, với các triệu chứng ban đầu không rõ ràng, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề cơ xương khớp khác.
Các triệu chứng phổ biến
Một số triệu chứng điển hình thường gặp ở người bệnh viêm gân bánh chè bao gồm:
- Đau tại mặt trước khớp gối, vị trí ngay dưới xương bánh chè – nơi bám của gân bánh chè vào xương chày. Cơn đau thường tăng rõ rệt khi thực hiện các hoạt động sử dụng lực co cơ tứ đầu như chạy, nhảy, leo cầu thang, ngồi xổm hoặc đá chân.
- Cảm giác căng tức và sưng nhẹ ở vùng gân, có thể kèm theo hiện tượng nhạy cảm khi ấn hoặc chạm vào vị trí tổn thương.
- Cơn đau có tính chất cơ học, xuất hiện hoặc tăng lên khi vận động, và giảm đi khi nghỉ ngơi trong giai đoạn đầu.
Các triệu chứng này thường khởi phát dần dần, khiến người bệnh dễ dàng bỏ qua hoặc tiếp tục hoạt động thể chất mà không điều chỉnh phù hợp, từ đó làm gia tăng mức độ tổn thương.
Những dấu hiệu dễ bị bỏ qua
Một số biểu hiện ở giai đoạn sớm của viêm gân bánh chè không rõ ràng hoặc dễ bị đánh giá sai. Cụ thể:
- Cơn đau nhẹ, không liên tục, thường chỉ xuất hiện sau khi vận động mạnh và có xu hướng tự hết khi nghỉ ngơi, khiến người bệnh chủ quan và cho rằng do mỏi cơ hoặc sai tư thế tạm thời.
- Cảm giác khó chịu ở đầu gối thường chỉ xuất hiện trong một số tư thế hoặc hoạt động nhất định, chẳng hạn như ngồi xổm sâu hoặc leo cầu thang nhanh. Điều này khiến nhiều người dễ nhầm lẫn với các cơn đau cơ học thông thường hoặc các vấn đề như thoái hóa khớp gối.
- Khả năng vận động gần như bình thường ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh tiếp tục tập luyện hoặc lao động, làm tăng tải trọng lên vùng gân tổn thương, từ đó đẩy nhanh quá trình viêm hoặc dẫn đến đứt gân bán phần.
Do đó, việc theo dõi cơn đau lặp lại ở vùng trước gối, đặc biệt khi gắn với hoạt động thể lực, là yếu tố quan trọng trong phát hiện sớm và phòng ngừa tiến triển xấu của viêm gân bánh chè.
Nguyên nhân gây viêm gân bánh chè
Viêm gân bánh chè là kết quả của sự tích lũy vi chấn thương tại vị trí bám gân, thường gặp ở những cá nhân có hoạt động thể lực cường độ cao hoặc sai lệch cơ học trong vận động. Tình trạng này thường tiến triển từ từ, với nhiều yếu tố nguyên nhân tác động đồng thời.
Trước hết, vận động lặp lại quá mức, đặc biệt các động tác có tính chất nhảy, đá chân hoặc leo dốc, là nguyên nhân phổ biến gây gia tăng lực kéo liên tục lên gân bánh chè. Lực kéo lặp đi lặp lại này vượt quá khả năng chịu tải sinh lý của gân, làm tổn thương các sợi collagen và gây phản ứng viêm tại chỗ.
Bên cạnh đó, việc không thực hiện đầy đủ các động tác khởi động trước khi luyện tập khiến gân và cơ chưa được làm nóng, giảm tính đàn hồi mô mềm, từ đó làm tăng nguy cơ chấn thương vi thể trong quá trình vận động mạnh.
Yếu cơ tứ đầu đùi, hoặc mất cân bằng lực giữa các nhóm cơ vùng chi dưới (bao gồm cơ mông, cơ đùi trước và cơ đùi sau) cũng là yếu tố nguy cơ đáng lưu ý. Khi nhóm cơ chính không đủ sức nâng đỡ khớp gối, gân bánh chè sẽ phải chịu lực nhiều hơn để duy trì ổn định trong hoạt động, dẫn đến quá tải và viêm.
Ngoài ra, căng cơ gân kheo hoặc cơ gấp hông làm thay đổi trục kéo của cơ tứ đầu, tạo áp lực bất thường lên gân bánh chè, ảnh hưởng đến sự phân bố lực đều trong khớp gối khi vận động.
Về mặt cơ học, các bất thường hình thái như lệch trục chi dưới (genu varum/genu valgum), lệch vị trí xương bánh chè, bàn chân bẹt hoặc tư thế sai khi luyện tập có thể làm thay đổi hướng tác động lực lên gân bánh chè, gây quá tải khu trú tại một số điểm trên gân.
Cuối cùng, giày dép không phù hợp, đặc biệt thiếu khả năng hấp thu lực hoặc bề mặt tập luyện quá cứng, làm tăng phản lực từ mặt đất lên khớp gối trong mỗi bước di chuyển, góp phần thúc đẩy tổn thương tại gân bánh chè theo thời gian.
Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ kể trên có ý nghĩa quan trọng trong phòng ngừa cũng như xây dựng chiến lược phục hồi toàn diện cho bệnh nhân viêm gân bánh chè.
Cách xử lý nhanh và hiệu quả viêm gân bánh chè
Xử lý ban đầu tại nhà
Việc can thiệp sớm trong giai đoạn đầu của viêm gân bánh chè có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tổn thương tiến triển và rút ngắn thời gian phục hồi chức năng khớp gối. Các biện pháp tại nhà có thể hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm viêm cho vùng gân tổn thương.
Trước hết, nghỉ ngơi hợp lý đóng vai trò then chốt. Người bệnh cần hạn chế tối đa các hoạt động gây đau, đặc biệt là các động tác gập – duỗi gối quá mức như leo cầu thang, ngồi xổm, chạy hoặc nhảy. Việc ngừng các tác động cơ học lặp lại giúp giảm tải lực kéo lên gân bánh chè, tạo điều kiện cho mô gân hồi phục vi thể.
Tiếp theo, liệu pháp nhiệt lạnh (cryotherapy) được khuyến nghị trong giai đoạn viêm cấp nhằm kiểm soát phản ứng viêm và giảm đau. Cụ thể, người bệnh có thể chườm đá lạnh tại vùng đau trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, lặp lại 2-3 lần mỗi ngày. Tác động co mạch của nhiệt lạnh giúp giảm lưu lượng máu tại chỗ, từ đó làm dịu hiện tượng sưng viêm.
Ngoài ra, việc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như băng gối đàn hồi hoặc đai chuyên dụng có thể góp phần ổn định khớp gối, hạn chế chuyển động quá mức và giảm tải trọng tác động trực tiếp lên gân bánh chè. Điều này đặc biệt hữu ích khi người bệnh cần di chuyển trong sinh hoạt hằng ngày.
Một điểm cần lưu ý là không nên lạm dụng thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs) khi chưa có chỉ định từ chuyên gia y tế. Việc sử dụng thuốc không kiểm soát có thể che lấp triệu chứng thật, khiến người bệnh tiếp tục vận động với tổn thương chưa lành, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ tác dụng phụ trên hệ tiêu hóa, gan và thận nếu dùng kéo dài.
Tóm lại, với các trường hợp nhẹ hoặc mới khởi phát, việc áp dụng đầy đủ và đúng cách các biện pháp tại nhà có thể giúp kiểm soát triệu chứng và hạn chế tiến triển bệnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng không cải thiện sau vài ngày hoặc có dấu hiệu nặng lên, người bệnh nên được thăm khám bởi các chuyên gia y học thể thao hoặc cơ xương khớp để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
Bài tập giãn cơ và phục hồi nhẹ
Trong quá trình điều trị viêm gân bánh chè, sau giai đoạn kiểm soát đau cấp tính và giảm phản ứng viêm tại chỗ, việc tiến hành các bài tập phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chức năng vận động và ngăn ngừa tái phát. Theo khuyến cáo từ các chuyên gia vật lý trị liệu, chương trình tập luyện cần được xây dựng bài bản, tiến hành từng bước, tùy theo mức độ tổn thương và khả năng đáp ứng của từng bệnh nhân.
Cụ thể, các bài tập giãn cơ nhằm tăng độ linh hoạt cho nhóm cơ tứ đầu đùi và cơ gân kheo là nền tảng trong giai đoạn đầu phục hồi. Các động tác này giúp giải phóng căng cơ, giảm lực kéo bất thường lên gân bánh chè và hỗ trợ phục hồi độ đàn hồi mô liên kết.
Song song đó, việc tăng cường sức mạnh cho nhóm cơ đùi – đặc biệt là cơ tứ đầu, đóng vai trò thiết yếu trong việc ổn định khớp gối và tái thiết lại khả năng chịu lực của hệ thống gân – cơ vùng chi dưới. Bên cạnh đó, huấn luyện sự cân bằng và phối hợp lực giữa các nhóm cơ mông, cơ đùi trước và sau còn giúp điều chỉnh lại cơ học vận động, ngăn ngừa tái phát viêm gân do lệch trục động tác.
Điều quan trọng là toàn bộ quá trình tập luyện nên được giám sát và hướng dẫn bởi chuyên gia vật lý trị liệu có chuyên môn, nhằm đảm bảo kỹ thuật đúng và hạn chế nguy cơ gây thêm tổn thương trong quá trình hồi phục.
Khi nào cần đi khám và điều trị chuyên sâu?
Mặc dù phần lớn các trường hợp viêm gân bánh chè có thể cải thiện với điều trị bảo tồn và phục hồi chức năng, một số tình huống cần được thăm khám chuyên sâu nhằm tránh nguy cơ tiến triển mãn tính hoặc đứt gân.
Bệnh nhân nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và can thiệp chuyên môn khi xuất hiện các dấu hiệu sau:
- Cơn đau vùng trước gối kéo dài trên 7 ngày dù đã nghỉ ngơi và áp dụng biện pháp giảm đau tại nhà.
- Cơn đau tăng lên khi thực hiện các vận động thông thường, ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt, đi lại.
- Xuất hiện tình trạng sưng nề, nóng đỏ tại vùng gân, gợi ý có phản ứng viêm lan rộng hoặc tổn thương mô sâu.
- Triệu chứng không cải thiện hoặc tái phát nhiều lần dù đã áp dụng các biện pháp điều trị trước đó.
Việc xác định sớm tình trạng viêm cấp tính, viêm mạn tính hay có kèm theo rách gân bán phần hoặc vi thể sẽ giúp định hướng lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm cả các can thiệp vật lý trị liệu chuyên sâu hoặc nắn chỉnh cơ học.
Điều trị viêm gân bánh chè tại Optimal365 Chiropractic
Tại Optimal365 Chiropractic, viêm gân bánh chè được tiếp cận theo hướng điều trị bảo tồn không xâm lấn, với liệu trình cá nhân hóa dựa trên đánh giá chức năng vận động và mức độ tổn thương thực tế của từng bệnh nhân. Phác đồ điều trị được xây dựng theo nguyên tắc phục hồi toàn diện cả về cấu trúc và chức năng cơ xương khớp. Cụ thể:
- Trị liệu thần kinh cột sống (Chiropractic)
Theo lý thuyết y học thần kinh – cơ học, sự sai lệch ở các khớp lớn như khớp gối, khớp hông hoặc mất cân bằng trục cột sống có thể dẫn đến tăng tải không đồng đều tại gân bánh chè. Việc nắn chỉnh khớp bằng tay dưới cơ chế kiểm soát chặt chẽ giúp khôi phục sự cân bằng cơ học, từ đó giảm áp lực lên vùng gân tổn thương và hỗ trợ phục hồi chức năng vận động.
>> Xem thêm: Chiropractic là gì? Tất tần tật những điều bạn cần biết về phương pháp này
- Trị liệu cơ chuyên sâu
Đây là liệu pháp tập trung vào việc giải phóng điểm kích hoạt cơ, cải thiện độ đàn hồi mô mềm và tăng cường tuần hoàn máu tại vùng viêm. Các kỹ thuật này được thực hiện bởi chuyên viên trị liệu có chuyên môn nhằm giảm co cứng cơ, thúc đẩy quá trình tái tạo mô và giảm đau không cần dùng thuốc.
Song song với điều trị thủ công, chương trình bài tập phục hồi chức năng được thiết kế riêng biệt cho từng bệnh nhân, phân chia theo từng giai đoạn phục hồi. Các bài tập này hướng đến cải thiện sức mạnh cơ tứ đầu, ổn định khớp gối và điều chỉnh lại cơ chế vận động sai lệch – vốn là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến tái phát viêm gân bánh chè. Quá trình tập luyện được giám sát bởi chuyên gia vật lý trị liệu nhằm đảm bảo hiệu quả và tính an toàn.
Với định hướng điều trị toàn diện và không xâm lấn, phương pháp này mang lại nhiều ưu điểm vượt trội: không sử dụng thuốc, không can thiệp phẫu thuật, an toàn hạn chế tối đa biến chứng, đồng thời giúp phục hồi chức năng bền vững và duy trì chất lượng sống cho những ai gặp phải viêm gân bánh chè.
>> Có thể bạn quan tâm:
Tập vật lý trị liệu tại nhà có khó không?
Hướng dẫn 9 bài tập vật lý trị liệu cho khớp gối đơn giản và hiệu quả
Lời kết
Viêm gân bánh chè là một tình trạng tổn thương gân phổ biến nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Chủ động lắng nghe cơ thể, không chủ quan với các cơn đau dưới gối là yếu tố then chốt để ngăn ngừa biến chứng. Nếu bạn đang gặp những dấu hiệu tương tự, hãy đến ngay Optimal365 Chiropractic để được thăm khám và phục hồi an toàn, nhanh chóng bằng phương pháp không xâm lấn, hiệu quả lâu dài.
