Bàn chân là cấu trúc quan trọng hỗ trợ dáng đi, tư thế và khả năng vận động của trẻ. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng phát triển vòm chân khỏe mạnh. Nhiều phụ huynh có con gặp tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ thường chủ quan hoặc không nhận ra sớm, dẫn đến nguy cơ biến chứng về tư thế và xương khớp sau này.
Nếu bạn đang băn khoăn “bàn chân bẹt là như thế nào?”, “dấu hiệu bàn chân bẹt ở trẻ” hay “cách chữa bàn chân bẹt ở trẻ em”, bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ.
Bàn chân bẹt ở trẻ là như thế nào?
Bàn chân bẹt (hay flatfoot, fallen arches) được hiểu là tình trạng vòm cong của bàn chân không được hình thành đầy đủ hoặc bị sụt. Khi trẻ đứng thẳng, toàn bộ lòng bàn chân sẽ dàn phẳng trên mặt sàn, không có vùng lõm đặc trưng như ở bàn chân bình thường.
Về phân loại, bàn chân bẹt linh hoạt (Flexible flatfoot) xảy ra khi vòm chân có thể xuất hiện lúc trẻ ngồi hoặc nhón gót, nhưng lại biến mất hoàn toàn khi trẻ đứng chịu lực.
Trong khi đó, bàn chân bẹt cứng (Rigid flatfoot) thể hiện ở việc vòm chân không bao giờ xuất hiện, dù trẻ đứng hay ngồi. Nhiều trường hợp hội chứng bàn chân bẹt ở trẻ em xuất phát từ yếu tố bẩm sinh, thói quen sinh hoạt, chấn thương hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.
Xem thêm: Bàn chân bẹt: Nguyên nhân, tác hại và cách khắc phục hiệu quả
Dấu hiệu bàn chân bẹt ở trẻ
Khi trẻ bước vào giai đoạn tập đi và vận động nhiều hơn, phụ huynh có thể dựa trên những dấu hiệu sau để kịp thời phát hiện tình trạng bàn chân bẹt:
Quan sát bằng mắt thường
- Mất vòm cong: Khi trẻ đứng thẳng, lòng bàn chân dàn phẳng trên mặt sàn, không hề xuất hiện vùng lõm đặc trưng.
- Lệch gót (Pronation): Phần gót hoặc mắt cá chân của bé có xu hướng nghiêng ra ngoài, khiến dáng đi lạch bạch và trẻ có thể dễ mất thăng bằng nếu đứng lâu hoặc vận động mạnh.
Thử nghiệm “dấu chân ướt”
Cho bé dẫm bàn chân ướt lên một mặt phẳng khô (như nền gạch hoặc tờ giấy). Nếu toàn bộ bàn chân in rõ ràng, không để lại bất kỳ khe cong nào, khả năng cao bé đã bị bàn chân bẹt.
Phương pháp này tương đối đơn giản và thường được khuyến khích thực hiện tại nhà để cha mẹ có thể sàng lọc ban đầu trước khi quyết định thăm khám.
Bé kêu đau mỏi chân
- Đau gan chân, mắt cá: Trẻ thường than đau, mỏi sau mỗi lần chạy nhảy hoặc đứng, đi bộ đường dài.
- Đau lan sang cẳng chân và đầu gối: Trong nhiều trường hợp, cơn mỏi có thể kéo dài tới khớp gối hoặc bắp chân, khiến bé ngại vận động.
- Đòi bế: Nếu thấy bé thường xuyên đòi bế khi đi bộ, biểu hiện này có thể cho thấy bé đang khó chịu ở vùng bàn chân hoặc bắp chân do không có vòm chân nâng đỡ.
Trẻ bị bàn chân bẹt: Nguyên nhân do đâu?
Bàn chân bẹt ở trẻ là hệ quả của nhiều yếu tố khác nhau, từ bẩm sinh đến lối sống và chế độ dinh dưỡng. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:
Bẩm sinh, di truyền
Có một tỷ lệ không nhỏ trẻ thừa hưởng gen bàn chân phẳng từ bố mẹ hoặc có cấu trúc cơ – xương – dây chằng yếu bẩm sinh. Trong những trường hợp này, vòm chân của bé không phát triển hoàn thiện ngay từ đầu, hoặc kém linh hoạt hơn bình thường.
Thói quen sinh hoạt thiếu phù hợp
Trẻ thường xuyên đi chân trần trên bề mặt quá cứng (như nền gạch, xi măng) mà không được nâng đỡ bởi giày dép có hỗ trợ vòm. Giày dép không đúng cỡ, quá chật hoặc quá rộng, thiếu đệm vòm cũng làm gia tăng áp lực lên gan bàn chân, cản trở sự hình thành của vòm cong.
Thiếu vận động và dinh dưỡng
Trẻ ít tham gia hoạt động thể chất, thiếu bài tập cơ bàn chân khiến hệ cơ và dây chằng không được rèn luyện, vòm bàn chân khó phát triển. Thiếu canxi, vitamin D hoặc chế độ ăn uống ít khoáng chất cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển xương và khả năng duy trì vòm bàn chân.
Chấn thương
Các tổn thương vùng bàn chân, cổ chân như rách dây chằng, bong gân hay gãy xương có thể dẫn đến vòm chân suy giảm. Nếu không điều trị đúng cách, chấn thương lâu ngày có thể khiến cấu trúc bàn chân biến đổi, dẫn đến bàn chân bẹt.
Bệnh bàn chân bẹt ở trẻ em có nguy hiểm không?
Nhiều phụ huynh thường chủ quan cho rằng bàn chân bẹt ở trẻ nhỏ chỉ là giai đoạn “chưa định hình vòm”, rồi dần dần sẽ tự hết khi con lớn lên. Tuy nhiên nếu không được thăm khám và can thiệp kịp thời, bệnh bàn chân bẹt ở trẻ em có thể để lại nhiều biến chứng tiêu cực:
Lệch trục xương, ảnh hưởng dáng đi
Vòm bàn chân không đủ cong khiến trẻ mất thăng bằng khi di chuyển. Theo thời gian, sự mất cân bằng dẫn đến lệch trục xương chậu, khớp gối và thậm chí cột sống, làm gia tăng nguy cơ biến dạng ở hệ cơ xương khớp.
Đau nhức khi đứng và vận động
Trẻ bị bàn chân bẹt dễ đau mắt cá, gót chân, đầu gối khi vận động mạnh hoặc đứng lâu. Những cơn đau lặp lại có thể khiến bé sợ vận động, ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống và thể chất.
Hạn chế khả năng thể thao
Khó khăn trong chạy, nhảy, tham gia hoạt động ngoại khóa khiến trẻ tự ti và ngại giao tiếp, dẫn tới giảm hứng thú với các môn thể thao. Về lâu dài, bé có thể bỏ lỡ các cơ hội rèn luyện thể lực và phát triển kỹ năng.
Dáng đi, tư thế bất thường về lâu dài
Nếu không chỉnh sửa sớm, sự sai lệch này có thể cố định và gây khó điều chỉnh khi trưởng thành. Nhiều trẻ phải đối mặt với cơn đau mạn tính, biến dạng ở chân hoặc cột sống, gây suy giảm chất lượng vận động tổng thể.
Cách chữa bàn chân bẹt ở trẻ em
Tùy mức độ nặng nhẹ và độ tuổi của bé, việc điều trị bàn chân bẹt ở trẻ nhỏ có thể kết hợp nhiều phương pháp:
Tư vấn & theo dõi y khoa
Thăm khám chuyên khoa: Đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa xương khớp nhi hoặc chiropractic để xác định rõ mức độ vòm chân, đánh giá cấu trúc xương, gân, dây chằng. Thông qua kiểm tra lâm sàng và chụp X-quang (nếu cần), bác sĩ sẽ biết được trẻ thuộc loại bàn chân bẹt linh hoạt hay cứng.
Lịch tái khám: Khuyến cáo nên đưa bé tái khám định kỳ 3 – 6 tháng/lần, nhất là trong giai đoạn bé đang phát triển nhanh để theo dõi tiến triển và điều chỉnh phác đồ kịp thời.
Bài tập phục hồi
Bài tập nhón gót: Mục tiêu là tăng cường cơ bắp chân và gân gót, hỗ trợ nâng đỡ vòm bàn chân. Cho bé thực hiện động tác nhón gót trong 5 – 10 giây rồi hạ xuống, lặp lại mỗi ngày để cải thiện sức mạnh vùng cổ chân.
Cuộn khăn bằng ngón chân: Đặt một chiếc khăn nhỏ dưới chân bé, để bé dùng các ngón chân quắp khăn lên. Bài tập này hỗ trợ phát triển cơ lòng bàn chân, giúp vòm chân linh hoạt hơn.
Đi bộ trên cát, thảm xốp: Đây là bài tập tự nhiên giúp bàn chân phản xạ với bề mặt mềm, kích thích sự hình thành vòm cong. Bé có thể đi chân trần trên cát hoặc thảm xốp có gờ, tăng khả năng cảm nhận và phân bố lực.
Đế chỉnh hình (Orthotics) và giày hỗ trợ
Miếng lót chỉnh hình (Orthotics): Loại này được thiết kế riêng theo kích cỡ và dạng bàn chân, nhằm nâng đỡ vòm, giảm áp lực lên mắt cá và gót chân. Bé nên mang miếng lót này thường xuyên (tùy chỉ định bác sĩ) để định hình vòm bàn chân tốt hơn.
Giày hỗ trợ: Ưu tiên các loại giày có đế cứng cáp, lớp lót trong êm và nâng đỡ gót chân. Việc chọn đúng kích cỡ và kiểu giày phù hợp sẽ giúp bé dễ chịu, giảm nguy cơ đau mỏi khi di chuyển.
Phương pháp Chiropractic ứng dụng công nghệ tiên tiến tại Optimal365 Chiropractic
Nếu bé có dấu hiệu hội chứng bàn chân bẹt ở trẻ em kèm theo bất thường về cột sống, hay đau nhức khớp gối, thắt lưng, phụ huynh nên cân nhắc đến phương pháp Chiropractic – liệu pháp trị liệu thần kinh cột sống tự nhiên, không dùng thuốc, không phẫu thuật, được ứng dụng rộng rãi tại các nước tiên tiến như Mỹ và châu Âu.
Optimal365 Chiropractic là trung tâm trị liệu cơ xương khớp theo tiêu chuẩn quốc tế, chuyên sâu về chỉnh cột sống, phục hồi chức năng và trị liệu các vấn đề cơ – xương – khớp, trong đó bao gồm cả bàn chân bẹt trẻ em.
Tại đây, đội ngũ chuyên gia, bác sĩ được đào tạo chuyên sâu. Bé sẽ được đánh giá tình trạng bàn chân, cột sống, khớp háng sau khi chụp X-quang và được bác sĩ thăm khám. Dựa trên kết quả và thể trạng riêng của bé, bác sĩ sẽ thiết kế phác đồ trị liệu cá nhân hóa.
Quy trình trị liệu an toàn, nâng cao chất lượng vận động: Việc chỉnh lại trục xương và giải phóng chèn ép thần kinh không chỉ hỗ trợ quá trình tạo vòm chân mà còn giúp phòng ngừa các biến chứng lâu dài về khớp gối, thắt lưng.
Theo dõi sau trị liệu: Bé được hướng dẫn các bài tập tại nhà, lịch tái khám định kỳ để bác sĩ đánh giá tiến triển, điều chỉnh kịp thời. Qua đó, hạn chế tối đa tổn thương hoặc lệch trục xương khi trưởng thành.
Xem thêm: Phác Đồ Điều Trị Bệnh Cơ Xương Khớp Cột Sống Tại Optimal365 Chiropractic
Phòng ngừa bàn chân bẹt ở trẻ nhỏ
Lựa chọn giày dép phù hợp
Giày có đệm nâng đỡ vòm nhẹ: Khi thử giày, hãy đảm bảo lòng bên trong có lớp đệm êm, ôm nhẹ vòm chân. Trẻ nên đi lại một chút để kiểm tra sự thoải mái trước khi mua.
Kiểm tra size giày định kỳ: Bàn chân trẻ phát triển rất nhanh. Giày quá chật hoặc quá rộng đều gây áp lực sai lệch, ảnh hưởng đến cấu trúc xương bàn chân.
Cho trẻ vận động đúng cách
Khuyến khích trẻ đi bộ, chạy nhẹ, bơi lội, đạp xe: Các hoạt động này giúp rèn luyện cơ bắp, tăng cường dây chằng, đồng thời hỗ trợ phát triển vòm chân một cách tự nhiên.
Hạn chế ngồi lâu: Trẻ em dành quá nhiều thời gian ngồi (xem TV, chơi game) dễ dẫn đến cơ bàn chân yếu, không đủ lực nâng đỡ. Việc thường xuyên đứng dậy, vận động nhẹ giữa giờ học hoặc giờ vui chơi là điều cần thiết.
Chú ý dinh dưỡng
Cung cấp đầy đủ canxi, vitamin D, protein: Những chất này giúp xương chắc khỏe, đặc biệt cần thiết cho lứa tuổi mà xương đang phát triển nhanh. Sữa, phô mai, sữa chua, cá hồi, trứng… đều giàu canxi và vitamin D.
Cho bé tiếp xúc ánh nắng nhẹ (trước 9h) khoảng 10 – 15 phút/ngày để tổng hợp vitamin D tự nhiên. Bên cạnh đó, kết hợp rau xanh, trái cây để bổ sung thêm vitamin và khoáng chất, hỗ trợ trao đổi chất, giúp bé phát triển toàn diện.
Theo dõi sự phát triển của chân
Khám sớm nếu sau 4 – 5 tuổi, vòm bàn chân vẫn phẳng: Ở giai đoạn này, hầu hết trẻ đã hình thành vòm chân cơ bản. Nếu lòng bàn chân vẫn dàn phẳng, bé có biểu hiện đau mỏi chân hoặc dáng đi bất thường, hãy đưa bé đi kiểm tra ngay.
Lời kết
Bàn chân bẹt tuy không phải căn bệnh “nguy hiểm cấp tính”, nhưng đặc biệt quan trọng nếu cha mẹ muốn bảo vệ tư thế, dáng đi và vận động lâu dài cho con. Đừng chủ quan bỏ qua các dấu hiệu bàn chân bẹt ở trẻ, bởi càng phát hiện sớm, cơ hội điều trị hiệu quả càng cao.
Hy vọng bài viết đã giải đáp đầy đủ về “bàn chân bẹt là như thế nào?”, “bàn chân bẹt ở trẻ nhỏ có nguy hiểm không?” cũng như gợi ý địa chỉ khám bàn chân bẹt cho bé uy tín. Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc muốn đặt lịch kiểm tra, hãy liên hệ Optimal365 Chiropractic – đội ngũ chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng sức khỏe đôi chân của bé!
NGUỒN THAM KHẢO
Mayo Clinic: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/flatfeet/symptoms-causes/syc-20372604
