Ít ai ngờ rằng dáng đi hằng ngày lại có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe xương khớp về lâu dài. Đặc biệt với những người có bàn chân bẹt, dáng đi thường bị thay đổi đáng kể như bàn chân thiếu độ cong, bước đi dễ lệch, lực phân bổ không đều. Điều này không chỉ gây khó chịu trong vận động mà còn là nguyên nhân tiềm ẩn của nhiều vấn đề về cột sống và khớp gối. Vậy dáng đi bàn chân bẹt ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể? Có cách nào để cải thiện và phòng tránh? Hãy cùng Optimal365 tìm hiểu chi tiết nhé.
Tổng quan về dáng đi bàn chân bẹt
Bàn chân bẹt, hay còn gọi là pes planus, là tình trạng mà vòm bàn chân phẳng hoặc biến mất hoàn toàn khi đứng, khiến toàn bộ lòng bàn chân tiếp xúc với mặt đất. Theo các nghiên cứu đáng tin cậy, tỷ lệ người mắc bàn chân bẹt khá phổ biến, với khoảng 26,62% dân số chung gặp phải tình trạng này. Ở trẻ em, tỷ lệ cao hơn, ví dụ ở trẻ 3 tuổi có thể lên đến 54%, và giảm dần theo độ tuổi khi vòm chân phát triển. Đây không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể.
Bàn chân là nền tảng của cơ thể, chịu trách nhiệm phân bổ trọng lượng và hỗ trợ chuyển động. Dáng đi bàn chân bẹt thường làm thay đổi cách cơ thể di chuyển, dẫn đến mất cân bằng lực học. Khi vòm chân bị bẹt, áp lực không được phân bổ đều, gây căng thẳng lên các bộ phận khác như cột sống và khớp gối. Điều này có thể dẫn đến đau mạn tính và các vấn đề xương khớp nghiêm trọng nếu không được can thiệp sớm.
Dáng đi bàn chân bẹt thường dẫn đến vấn đề về cột sống và khớp gối vì nó làm thay đổi tư thế toàn thân. Bàn chân bẹt khiến gót chân xoay ra ngoài, đầu gối lệch vào trong, và cột sống phải bù đắp bằng cách cong vẹo. Làm gia tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối và đau lưng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Xem thêm: Bàn chân bẹt: Nguyên nhân, tác hại và cách khắc phục hiệu quả
Ảnh hưởng của dáng đi bàn chân bẹt đến cột sống
Mất cân bằng cơ và dây chằng
Dáng đi bàn chân bẹt làm mất chức năng giảm xóc tự nhiên của vòm chân, gây căng thẳng lên cơ bắp chân (đặc biệt là cơ chày sau) và dây chằng ở mắt cá. Khi dây chằng làm việc quá tải, tình trạng viêm (như viêm gân chày sau) có thể xảy ra, làm yếu cấu trúc hỗ trợ bàn chân dần theo thời gian. Sự mất cân bằng này lan tỏa lên cột sống, khiến cơ lưng dưới phải hoạt động nhiều hơn để duy trì tư thế giữ thăng bằng, dẫn đến đau và mệt mỏi.
Dáng đi bàn chân bẹt gây mất cân bằng cơ và dây chằng
Tác động lên tư thế toàn thân
Dáng đi bàn chân bẹt làm thay đổi chuỗi động học của cơ thể. Gót chân xoay ra ngoài khiến xương chậu nghiêng về trước, kéo theo cột sống cong bất thường (lordosis hoặc kyphosis). Điều này dẫn đến nguy cơ gù lưng, lệch vai, và đau cổ vai gáy. Nghiên cứu cho thấy bàn chân bẹt có thể làm tăng nguy cơ lệch vẹo cột sống (scoliosis) ở trẻ em và người lớn nếu không được điều chỉnh sớm.
Nguy cơ thoái hóa cột sống, đau lưng mạn tính
Áp lực liên tục lên đốt sống lưng do tư thế sai lệch làm tăng nguy cơ thoái hóa đĩa đệm và đau lưng mạn tính. Một nghiên cứu trên Journal of Orthopaedic Research cho thấy bàn chân bẹt liên quan trực tiếp đến đau lưng dưới ở 30-40% bệnh nhân. Thoái hóa cột sống thắt lưng cũng phổ biến hơn ở những người có dáng đi bàn chân bẹt không được điều trị.
Ảnh hưởng của dáng đi bàn chân bẹt đến khớp gối
Gia tăng áp lực lên khớp gối
Dáng đi bàn chân bẹt làm thay đổi góc lực tác động lên khớp gối, gây ra tình trạng đầu gối lệch vào trong (knee valgus). Điều này làm tăng áp lực lên phần trong của khớp gối, dẫn đến mòn sụn và đau. Nghiên cứu trên Journal of Biomechanics chỉ ra rằng người có bàn chân bẹt chịu lực nén khớp gối cao hơn 15-20% so với người bình thường.
Ảnh hưởng của dáng đi bàn chân bẹt đến khớp gối
Nguy cơ viêm khớp gối sớm
Sự phân bổ áp lực không đều làm tăng nguy cơ viêm khớp gối (osteoarthritis) sớm, đặc biệt ở sụn khớp phía trong. Viêm bao hoạt dịch (synovitis) cũng là biến chứng phổ biến, gây đau khi đi bộ hoặc leo cầu thang. Theo American Orthopaedic Foot & Ankle Society, người có bàn chân bẹt có nguy cơ viêm khớp gối cao gấp 1,5 lần so với người bình thường.
Ảnh hưởng đến khả năng vận động lâu dài
Dáng đi bàn chân bẹt làm giảm hiệu quả vận động, tăng nguy cơ chấn thương (như bong gân mắt cá) và hạn chế hoạt động thể chất hàng ngày. Nếu không điều trị, tổn thương khớp gối có thể nghiêm trọng, thậm chí cần phẫu thuật thay khớp.
Cách phòng ngừa và cải thiện dáng đi bàn chân bẹt
Bài tập giúp tăng sức mạnh cơ bàn chân và cải thiện dáng đi
Bài tập là cách hiệu quả để cải thiện bệnh lý này. Các bài tập chuyên biệt giúp tăng cường cơ bàn chân và điều chỉnh dáng đi bàn chân bẹt:
- Heel stretches: Đứng đối diện tường, duỗi chân sau để kéo giãn gân Achilles. Giữ 30 giây mỗi bên, lặp lại 3 lần/ngày
- Arch lifts: Ngồi thẳng, đặt chân phẳng trên sàn, nâng vòm chân mà không nhúc nhích ngón chân. Thực hiện 15-20 lần mỗi bên
- Towel curls: Đặt khăn trên sàn, dùng ngón chân kéo khăn về phía mình. Lặp lại 10-15 lần mỗi chân
- Calf raises: Đứng trên mũi chân, từ từ nâng và hạ gót chân. Thực hiện 3 hiệp, mỗi hiệp 15 lần
Bài tập giúp tăng sức mạnh cơ bàn chân và cải thiện dáng đi
Lựa chọn giày dép và lót chỉnh hình phù hợp
Chọn giày dép phù hợp là yếu tố then chốt để khắc phục vấn đề này, bạn có thể cân nhắc những loại giày dép sau:
- Hỗ trợ vòm chân: Đệm vòm cao giúp phân bổ áp lực đều.
- Đế rộng, gót chắc chắn: Tăng độ ổn định khi đi bộ.
- Chất liệu thoáng khí: Ngăn ngừa viêm da do ma sát.
Khi nào nên tìm đến bác sĩ hoặc vật lý trị liệu
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu gặp các triệu chứng:
- Đau kéo dài ở bàn chân, mắt cá, đầu gối hoặc lưng.
- Sưng hoặc cứng bàn chân, khó đứng trên mũi chân
- Dáng đi bàn chân bẹt bất thường kèm tê hoặc yếu chân
Tại Optimal365, đội ngũ bác sĩ Chiropractic với hơn 20 năm kinh nghiệm từ Mỹ sẽ xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, kết hợp nắn chỉnh cột sống, vật lý trị liệu công nghệ cao (như laser, sóng xung kích), và bài tập phục hồi chức năng để cải thiện dáng đi bàn chân bẹt. Đảm bảo cải thiện tình trạng bàn chân bẹt cho bệnh nhân trong thời gian ngắn nhất.
Xem thêm: Khám bàn chân bẹt ở đâu? Địa chỉ uy tín & những lưu ý quan trọng
Kết luận
Dáng đi bàn chân bẹt không chỉ là vấn đề cục bộ mà còn gây ra chuỗi tác động tiêu cực lên cột sống và khớp gối, từ mất cân bằng cơ, lệch tư thế, đến thoái hóa khớp và đau mạn tính. Bạn cần nhận biết sớm và can thiệp kịp thời là chìa khóa để ngăn ngừa biến chứng.
Hãy xây dựng thói quen chăm sóc bàn chân từ sớm: thực hiện bài tập tăng cường cơ, chọn giày dép phù hợp, và đừng quên kiểm tra định kỳ tại Optimal365 Chiropractic – nơi cung cấp dịch vụ trị liệu cơ xương khớp đạt chuẩn quốc tế, để đảm bảo sức khỏe xương khớp bền vững. Chăm sóc bàn chân hôm nay là đầu tư cho cuộc sống khỏe mạnh mai sau.
