Cổ chân là một trong những khớp chịu lực lớn nhất của cơ thể nên thường xuyên phải đối mặt với các chấn thương. Theo thống kê, có đến 40% vận động viên các môn thể thao phổ biến gặp phải các vấn đề về cổ chân, và tỷ lệ bệnh nhân đến các khoa cấp cứu vì chấn thương cổ chân chiếm từ 5-20%. Trong số đó, đứt dây chằng cổ chân là một trong những chấn thương thường gặp. Vậy làm thế nào để nhận biết sớm tình trạng này và áp dụng phương pháp điều trị hiệu quả? Hãy cùng Optimal365 Chiropractic tìm hiểu thông tin chi tiết ngay bên dưới để bảo vệ sức khỏe khớp cổ chân của bạn!
Đứt dây chằng cổ chân là gì?
Khớp cổ chân là một khớp phức tạp, được hình thành từ sự liên kết của ba xương: xương chày, xương mác ở cẳng chân và xương sên ở bàn chân. Các xương này được bao bọc và kết nối với nhau bởi hệ thống dây chằng, tạo nên một cấu trúc vững chắc cho khớp. Tuy nhiên, do vị trí giải phẫu đặc biệt, dây chằng bên ngoài cổ chân thường dễ bị tổn thương nhất.
Đứt dây chằng cổ chân là tình trạng tổn thương nghiêm trọng khi một hoặc nhiều dây chằng quanh khớp cổ chân bị rách hoặc đứt hoàn toàn. Dây chằng là các mô liên kết vững chắc giữ các xương khớp lại với nhau, giúp ổn định và hỗ trợ chuyển động của khớp. Khi dây chằng bị đứt, cổ chân mất đi sự ổn định, gây đau đớn, sưng tấy và hạn chế khả năng di chuyển.
Nguyên nhân nào dẫn đến đứt dây chằng cổ chân?
Đứt dây chằng cổ chân là một tổn thương thường gặp trong thể thao và các hoạt động hàng ngày, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm:
- Động tác xoay vặn và thay đổi hướng đột ngột: Khiến cơ thể chưa kịp thích ứng, đặc biệt trong các hoạt động thể thao cường độ cao, có thể tạo ra áp lực quá mức lên dây chằng cổ chân.
- Tác động trực tiếp vào cổ chân: Gây áp lực lớn lên dây chằng, dẫn đến rách hoặc đứt hoàn toàn. Thường gặp trong va chạm khi chơi thể thao hoặc gặp tai nạn giao thông.
- Cấu trúc bàn chân không đồng đều (chân phẳng hoặc bàn chân vòm cao): Có thể gặp khó khăn trong việc duy trì sự ổn định của khớp cổ chân, làm tăng nguy cơ đứt dây chằng khi hoạt động mạnh.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết đứt dây chằng cổ chân
Chấn thương dây chằng cổ chân thường đi kèm với các triệu chứng đặc trưng, gây ảnh hưởng đáng kể đến khả năng vận động của người bệnh. Cụ thể:
- Đau nhức: Cơn đau nhói hoặc âm ỉ thường xuất hiện ngay sau chấn thương, kéo dài từ vài ngày đến nhiều tuần, tập trung ở cổ chân, mắt cá chân hoặc gót chân.
- Sưng và bầm tím: Máu tụ gây sưng và bầm tím, kéo dài nhiều tuần, có thể lan lên cẳng chân.
- Cổ chân lỏng lẻo và yếu: Cảm giác lỏng lẻo, yếu, khó giữ thăng bằng, đi lại khập khiễng.
Cách chẩn đoán đứt dây chằng cổ chân
Đánh giá lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng để đánh giá toàn diện tình trạng tổn thương của người bệnh. Các yếu tố được quan tâm bao gồm mức độ đau nhức, vị trí sưng đau, khả năng cử động của khớp mắt cá chân và độ ổn định của khớp. Dựa vào kết quả thu được , bác sĩ sẽ xác định được mức độ tổn thương và đưa ra những chẩn đoán chính xác, từ đó lên kế hoạch điều trị hiệu quả.
Chẩn đoán qua hình ảnh
Để đánh giá chính xác mức độ tổn thương và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm hình ảnh phổ biến bao gồm:
- Chụp X-quang: Đây là phương pháp đầu tiên thường được thực hiện để loại trừ khả năng gãy xương và đánh giá tình trạng chung của khớp cổ chân. Chụp X-quang giúp phát hiện các vết nứt xương, tình trạng thoái hóa khớp và cung cấp thông tin về sự sắp xếp của các xương trong khớp.
- Chụp CT: Nếu kết quả chụp X-quang không rõ ràng hoặc bác sĩ nghi ngờ có tổn thương phức tạp hơn, chụp CT sẽ được chỉ định. Chụp CT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn, giúp đánh giá chính xác hơn các tổn thương ở xương, khớp và các mô mềm xung quanh.
- Chụp MRI: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh tiên tiến nhất, cho phép hình ảnh hóa chi tiết các cấu trúc mềm như dây chằng, gân, sụn khớp. Chụp MRI giúp xác định chính xác vị trí, mức độ tổn thương của dây chằng và loại trừ các tổn thương khác.
Phương pháp điều trị đứt dây chằng cổ chân
Áp dụng phương pháp RICE
REST – Nghỉ ngơi và giảm tải trọng cho chân
Nghỉ ngơi là một trong những biện pháp điều trị quan trọng ngay sau khi bị đứt dây chằng cổ chân. Việc nghỉ ngơi giúp giảm đau, giảm sưng và tạo điều kiện cho dây chằng được phục hồi. Để đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh cần lưu ý:
- Nằm trên bề mặt cứng vừa phải: Nằm trên sàn hoặc nệm không quá mềm giúp cố định khớp cổ chân, giảm thiểu chuyển động và giảm đau.
- Nâng cao chân: Nâng chân cao hơn tim giúp giảm sưng và giảm áp lực lên các mạch máu, thúc đẩy quá trình hồi phục.
- Thả lỏng cơ: Thả lỏng hệ cơ bắp, đặc biệt là hệ cơ chân, giúp giảm căng thẳng và đau nhức.
- Tránh vận động: Trong ít nhất 48 giờ đầu, người bệnh nên hạn chế đi lại, vận động.
ICE – Chườm lạnh để giảm viêm
Việc chườm lạnh ngay sau khi bị đứt dây chằng cổ chân là một biện pháp điều trị ban đầu vô cùng quan trọng. Nhiệt độ thấp từ đá giúp giảm đau tức thời và mang lại nhiều lợi ích khác.
Cụ thể, chườm lạnh có tác dụng gây tê tại chỗ, làm co mạch máu, hạn chế máu dồn về vùng tổn thương, từ đó giảm sưng và viêm. Đồng thời, nhiệt độ lạnh còn giúp co các mô mềm xung quanh khớp, hỗ trợ cố định khớp và giảm áp lực lên dây chằng bị tổn thương.
Để đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên chườm lạnh trong khoảng 20 phút, cách nhau 4 giờ một lần. Lưu ý không chườm đá trực tiếp lên da, hãy bọc đá vào một chiếc khăn mỏng để tránh bị bỏng lạnh. Việc áp dụng biện pháp chườm lạnh ngay từ đầu giúp giảm đau, sưng mà và góp phần đẩy nhanh quá trình hồi phục của dây chằng.
COMPRESSION – Cố định bằng nẹp hoặc băng quấn
Sau khi chườm lạnh để giảm sưng và đau, việc cố định khớp cổ chân là vô cùng cần thiết. Bằng cách sử dụng nẹp hoặc băng vải, chúng ta hạn chế tối đa các chuyển động bất thường của khớp, giúp dây chằng bị tổn thương được nghỉ ngơi hoàn toàn.
Cố định khớp giúp giảm đau và ngăn ngừa tình trạng tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, kết hợp với hạn chế chuyển động, chúng ta tạo điều kiện thuận lợi cho dây chằng được phục hồi và giảm thiểu nguy cơ tái tổn thương.
ELEVATE – Nâng cao chân để giảm sưng
Khi nghỉ ngơi, việc nâng chân lên cao ngang tim là biện pháp hiệu quả để giảm sưng cho các chấn thương dây chằng. Cách này giúp kiểm soát lưu lượng máu đến khu vực tổn thương, làm giảm sưng, hạn chế tình trạng bầm tím và làm dịu cơn đau.
Trong quá trình nghỉ ngơi, người bệnh nên đặt một chiếc gối hoặc khăn mỏng được cuộn tròn dưới cổ chân để hỗ trợ và duy trì vị trí nâng chân ổn định, đảm bảo hiệu quả điều trị cao hơn.
Trị liệu đứt dây chằng cổ chân bằng Chiropractic
Tại Optimal365 Chiropractic, trị liệu đứt dây chằng cổ chân tập trung vào phương pháp bảo tồn với ưu điểm vượt trội: Không tiêm – Không thuốc – Không phẫu thuật. Phương pháp điều trị bảo tồn cơ xương khớp được ứng dụng những kỹ thuật điều trị tiên tiến nhất, đảm bảo an toàn và hiệu quả như:
- Máy điện xung: Sử dụng các xung điện với tần số và cường độ khác nhau để kích thích các cơ và dây chằng xung quanh mắt cá chân bị tổn thương do đứt dây chằng. Máy điện xung giúp giảm đau, tăng cường lưu thông máu và kích thích quá trình hồi phục tự nhiên của dây chằng, giúp tăng cường sức mạnh cho khu vực bị ảnh hưởng.
- Laser công suất cao: Ánh sáng laser chiếu trực tiếp vào vùng dây chằng cổ chân bị đứt, giúp giảm viêm, cải thiện lưu thông máu và kích thích tái tạo mô nhanh chóng. Phương pháp này giúp giảm thời gian hồi phục và giúp cải thiện chức năng cổ chân, ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn.
- Tecar: Sóng radiofrequency của công nghệ Tecar tạo ra nhiệt sâu trong mô quanh dây chằng bị đứt, kích thích cơ chế chữa lành tự nhiên của cơ thể. Tecar giúp giảm đau, cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường khả năng phục hồi, giảm sưng và hỗ trợ sự hồi phục hiệu quả.
- Sóng xung kích Shockwave Therapy: Sóng âm được truyền vào vùng dây chằng cổ chân bị tổn thương để kích thích quá trình tái tạo mô. Sóng xung kích giảm đau, tăng cường tuần hoàn máu và thúc đẩy quá trình hồi phục dây chằng một cách tự nhiên và an toàn, đặc biệt phù hợp cho những trường hợp đứt dây chằng mãn tính.
- Máy kéo giãn cột sống: Máy giúp giảm áp lực lên các khớp cổ chân, cải thiện sự linh hoạt và giảm căng thẳng lên dây chằng bị đứt. Kéo giãn nhẹ nhàng giảm đau và hỗ trợ phục hồi chức năng cho cổ chân, tăng cường khả năng vận động của người bệnh.
- Máy điều trị laser: Công nghệ laser kích thích quá trình chữa lành các tổn thương dây chằng, giúp giảm đau và giảm viêm tại khu vực dây chằng bị đứt. Điều này cải thiện sự lưu thông máu, đẩy nhanh quá trình hồi phục và giúp dây chằng cổ chân trở nên linh hoạt hơn.
- Taping: Băng keo chuyên dụng được áp dụng để cố định và hỗ trợ dây chằng cổ chân bị đứt, giúp ổn định khớp và giảm nguy cơ tái phát chấn thương. Taping cũng giúp giảm đau, cải thiện biên độ vận động và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi, giúp bệnh nhân sớm trở lại các hoạt động thường ngày.
Can thiệp phẫu thuật khi cần thiết
Đối với các trường hợp đứt dây chằng cổ chân hoàn toàn, phẫu thuật nội soi được xem là phương pháp điều trị tối ưu. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ trực tiếp quan sát để thực hiện các thao tác chính xác, tái tạo dây chằng bị đứt, ổn định khớp và phục hồi chức năng nhanh chóng.
Phẫu thuật cũng được chỉ định cho những trường hợp dây chằng đã bị tổn thương quá mức hoặc khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Việc can thiệp sớm giúp giảm nguy cơ biến chứng và tăng khả năng phục hồi hoàn toàn.
Biến chứng có thể xảy ra khi không điều trị kịp thời
Đứt dây chằng cổ chân là một chấn thương khá phổ biến, đặc biệt ở những người thường xuyên hoạt động thể thao. Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.
- Viêm khớp dạng thấp sau chấn thương: Đây là một trong những biến chứng phổ biến nhất. Viêm khớp này xảy ra khi các khớp bị tổn thương liên tục, gây ra đau nhức và hạn chế vận động.
- Mất vững khớp cổ chân: Khi dây chằng bị đứt, khớp cổ chân không còn được ổn định, dễ bị lật lại, gây đau và khó khăn khi đi lại.
- Thoái hóa khớp sớm: Việc mất vững khớp cổ chân lâu ngày có thể dẫn đến thoái hóa khớp sớm, gây đau nhức và hạn chế vận động nghiêm trọng.
- Giảm khả năng vận động: Đứt dây chằng cổ chân khiến bạn khó khăn trong việc đi lại, chạy nhảy, thậm chí là đứng lâu. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng làm việc.
- Tổn thương sụn khớp: Trong quá trình chấn thương, sụn khớp có thể bị tổn thương, gây ra đau và giảm khả năng vận động của khớp.
- Thay đổi dáng đi: Để tránh đau, người bệnh thường thay đổi cách đi lại, dẫn đến các vấn đề về cột sống và các khớp khác.
Các biện pháp phòng tránh đứt dây chằng cổ chân
Đứt dây chằng cổ chân là một chấn thương phổ biến, đặc biệt ở những người thường xuyên vận động. Mặc dù không thể hoàn toàn loại bỏ nguy cơ, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể bằng cách áp dụng những biện pháp phòng ngừa sau:
- Khởi động trước khi vận động: Giúp tăng lưu lượng máu đến các khớp, giảm thiểu nguy cơ chấn thương. Đặc biệt cần thực hiện hoạt động này trong tập luyện hay khi chơi các môn thể thao.
- Chọn giày phù hợp: Đầu tư vào đôi giày thể thao có chất lượng tốt, vừa vặn với chân và có hỗ trợ tốt cho cổ chân.
- Tăng cường sức mạnh hệ cơ bắp: Các bài tập tăng cường hệ cơ bắp chân, đặc biệt là vùng cơ quanh khớp cổ chân, sẽ giúp ổn định khớp và giảm áp lực lên dây chằng.
- Kiểm soát cân nặng: Cân nặng quá lớn gây áp lực lên các khớp, tăng nguy cơ chấn thương. Hãy duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện đều đặn để kiểm soát cân nặng.
- Khám sức khỏe định kỳ: Việc khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về xương khớp và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Đứt dây chằng cổ chân là một chấn thương nghiêm trọng có thể gây ra nhiều khó khăn trong việc di chuyển và sinh hoạt hàng ngày. Việc nhận diện sớm triệu chứng và điều trị kịp thời bởi chuyên gia y tế là điều rất quan trọng. Áp dụng các phương pháp hiện đại như Chiropractic, kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp tối ưu hóa quá trình hồi phục, giúp bạn nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường.
Nguồn tài liệu tham khảo tại đây:
1. Best Orthopaedic & Sports Medicine Clinic in London – Fortius. (n.d.). https://www.fortiusclinic.com/#:~:text=A%20ligament%20tear%20or%20rupture,no%20longer%20walk%20without%20pain
2. Sprained ankle – Symptoms and causes – Mayo Clinic. (2022, August 11). Mayo Clinic
3. Sprained ankle – OrthoInfo – AAOS. (n.d.). https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/sprained-ankle/